• Υγεία και Διατροφή |
• 03 Ιουλίου 2020|
• από Σαββίνα Κουσλόγλου

Η χοληστερίνη (ή χοληστερόλη) ανήκει στα λιπίδια και είναι μια ουσία απαραίτητη στον οργανισμό μας. Κάποιες από τις λειτουργίες της είναι η ακεραιότητα της μεμβράνης των κυττάρων (συμμετέχει στη δημιουργία της μεμβράνης που περιβάλλει τα κύτταρά μας), η παραγωγή της βιταμίνης D και διαφόρων ορμονών, ο μεταβολισμός των λιποδιαλυτών βιταμινών, η παραγωγή χολικών οξέων, που βοηθούν στην πέψη των λιπών κ.ά. Όταν, ωστόσο, οι τιμές της στο αίμα ξεπεράσουν κάποιο όριο αυξάνονται οι πιθανότητες καρδιαγγειακών παθήσεων.
Ένα μέρος της χοληστερίνης παράγεται στο ήπαρ (συκώτι) ενώ ένα μικρότερο μέρος προέρχεται από τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά, όπως είναι το κόκκινο κρέας και τα πλήρη γαλακτοκομικά.

Είδη χοληστερίνης

Για να βοηθήσει τη χοληστερίνη να μετακινείται εύκολα στο σώμα μας, ο οργανισμός παράγει ειδικά μόρια-μεταφορείς, που λέγονται λιποπρωτεΐνες. Δύο από αυτές είναι η LDL ή λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας και η HDL ή λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας.
Η κακή ή LDL χοληστερίνη, είναι αυτή που περιέχεται στις LDL λιποπρωτεΐνες και μεταφέρεται από το ήπαρ στα μικροσοπικά εργοστάσια του οργανισμού μας, τα κύτταρα. Καθώς όμως περνάει από τα αγγεία έχει την τάση να επικάθεται στα τοιχώματά τους σχηματίζοντας αθηρωματικές πλάκες, οι οποίες φράζουν τις αρτηρίες και μειώνουν την ελαστικότητά τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να περιορίζεται η ροή του αίματος και άρα η οξυγόνωση και η θρέψη των οργάνων του σώματος, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα για καρδιαγγειακά νοσήματα, όπως στηθάγχη, έμφραγμα, ισχαιμικό εγκεφαλικό και περιφερική αγγειοπάθεια.
Ή καλή ή HDL χοληστερίνη περιέχεται στις HDL λιποπρωτεΐνες και βοηθάει στην απομάκρυνση της LDL χοληστερίνης από τα τοιχώματα των αγγείων, ώστε να μπορέσει ο οργανισμός να την αποβάλλει.

Τιμές χοληστερίνης σε ενήλικες

	Ολική χοληστερίνη	LDL-χοληστερίνη	HDL-χοληστερίνη
Φυσιολογικές τιμές	Κάτω από 200 mg/dL	Κάτω από 100 mg/dL	Πάνω από 40 mg/dL
Οριακές τιμές	200-239 mg/dL	100-129 mg/dL
Υψηλές τιμές	Πάνω από 240 mg/dL	Πάνω από 130 mg/dL

 
Η υψηλή χοληστερίνη (υπερχοληστεριναιμία) δεν προκαλεί συμπτώματα γι αυτό είναι σημαντικό να την ελέγχουμε κατά διαστήματα. Την διατηρούμε μέσα σε φυσιολογικά όρια με τη βοήθεια σωστής διατροφής, σωματικής άσκησης και ίσως φαρμακευτικής αγωγής. Ο γιατρός, λαμβάνει υπόψη του τους παράγοντες κινδύνου, καθώς και τα επίπεδα της καλής και κακής χοληστερίνης, που κυκλοφορεί στο αίμα μας, ώστε να αποφασίσει αν ταυτόχρονα με τις γενικές οδηγίες πρέπει να δοθεί και φαρμακευτική αγωγή. Μελέτες δείχνουν ότι μειώνοντας την ολική χοληστερίνη κατά 10%, μόνιμα και όχι προσωρινά, ελαττώνεται η πιθανότητα εμφάνισης στηθάγχης ή εμφράγματος του μυοκαρδίου κατά 25% μετά τα 5 έτη.

Προδιαθεσικοί παράγοντες υπερχοληστεριναιμίας

Οι συχνότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες αύξησης της χοληστερίνης είναι:

• Παχυσαρκία. Στα παχύσαρκα άτομα παρατηρείται συχνότερα υπερχοληστεριναιμία (αυξημένες τιμές της ολικής χοληστερίνης στο αίμα). Αυτή που επηρεάζεται περισσότερο είναι η κακή ή LDL χοληστερίνη, η οποία συνήθως παρουσιάζει σημαντική αύξηση.


• Κακή διατροφή. Η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών, δηλαδή λιπαρών ζωϊκής προέλευσης, έχει ως συνέπεια την αύξηση της χοληστερίνης και κυρίως της κακής χοληστερίνης. Περιέχονται στο κόκκινο κρέας, το βούτυρο, τη μαγιονέζα, τα αλλαντικά, τον κρόκο του αβγού, τα πλήρη γαλακτοκομικά (π.χ. λιπαρά τυριά, γιαούρτι με υψηλά λιπαρά), το έλαιο καρύδας, σε φαγητά με υψηλές θερμίδες (π.χ. μουσακάς, παστίτσιο) και σε πολλά γλυκίσματα. Για την αύξηση της κακής χοληστερίνης και τη μείωση της καλής, ενοχοποιούνται επίσης και τα trans λιπαρά, τα οποία βρίσκονται στα γνωστά μας πατατάκια, γαριδάκια, τηγανιτές πατάτες, έτοιμες σάλτσες και άλλα συσκευασμένα τρόφιμα που έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία ώστε να ενισχυθεί η γεύση τους, να αυξηθεί η διάρκεια ζωής τους και να έχουν στέρεα μορφή σε θερμοκρασία δωματίου.


• Καθιστική ζωή. Βασικός παράγοντας κινδύνου. Η έλλειψη άσκησης έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της κακής χοληστερίνης και τη μείωση της καλής.


• Κάπνισμα. Το κάπνισμα αυξάνει τα επίπεδα της ολικής χοληστερίνης και ταυτόχρονα μειώνει τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης ή HDL. Μελέτες που έγιναν σε πρώην καπνιστές έδειξαν ότι παρατηρήθηκε αύξηση της καλής χοληστερίνης σε μικρό χρονικό διάστημα μετά τη διακοπή του καπνίσματος, γεγονός που ελάττωσε σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων


• Κληρονομικότητα. Η οικογενής υπερχοληστεριναιμία είναι ένα νόσημα που μπορεί να κληρονομηθεί από τον γονιό στο παιδί. Επηρεάζει κυρίως την κακή ή LDL χοληστερίνη, η τιμή της οποίας αυξάνεται πολύ πιο εύκολα στα άτομα αυτά από ότι στον υπόλοιπο πληθυσμό. Έτσι, ενώ π.χ. ο κρόκος του αβγού έχει απενοχοποιηθεί όσον αφορά στην αύξησης της χοληστερίνης στο γενικό πληθυσμό, φαίνεται πως εξακολουθεί να είναι ένοχο σε άτομα με τη συγκεκριμένη κληρονομικότητα. Ευτυχώς, ένας υγιεινός τρόπος ζωής, που περιλαμβάνει σωστή διατροφή και καθημερινή αερόβια άσκηση υπερπηδάει αυτό το εμπόδιο.

από Σαββίνα Κουσλόγλου